Cá chuột mỹ, cá heo hề - Clown Loach

Cá chuột Mỹ hay cá heo hề, cá chuột ba sọc, cá chạch hề. Chúng có tên tiếng anh là Clown Loach, tên khoa học là Botia macracanthus. Đây là một loài cá chuột lớn, hiền lành và có tuổi thọ có thể đạt đến 20 năm.

Cá chuột mỹ không hề có nguồn gốc từ Mỹ, chúng có nguồn gốc từ Indonesia ở Sumatra và Borneo. Cá chuột mỹ là loài hiền lành và tập tính sống theo bầy đàn. Nên nuôi cá theo đàn từ 5 con trở lên, khi nuôi ít hoặc vào bể mới cá dễ bị stress và hay giả chết. Đặc tính giả chết cũng là một trong những đặc điểm thú vị của loài cá này.

Cá chuột Mỹ

Cá chuột mỹ có thể đạt được kích cỡ khá lớn cỡ 30cm, trong bể nuôi tối đa chỉ khoảng 20cm. Với kích cỡ lớn chúng rất phù hợp thả vào những bể cá rồng, cá la hán ... Giá cả của những con cá chuột mỹ kích cỡ lớn sẽ đắt hơn hẳn so với những con cá chuột mỹ con. Tốc độ tăng trưởng cúa cá heo hề có xu hướng chậm lại đáng kể khi cá đạt kích thước 15 - 20 cm.

Cá heo hề thích chui mình vào những khe hở và kẽ hở nhỏ, vì vậy nên loại bỏ những vật dụng có cạnh sắc và bất kỳ khoảng trống hoặc lỗ nào đủ nhỏ để cá mắc kẹt. Cá cũng có khả năng nhẩy khỏi bể nên một cái nắp bể là điều cần thiết. Ngoài ra miệng cá có ngạnh, bắt cá bằng tay rất dễ bị ngạnh bật ra làm xước tay.

Cá heo hề hoạt động tốt khi nước được cung cấp oxy với một mức độ dòng chảy, chúng không chịu được sự tích tụ của  chất  thải hữu cơ và cần nước sạch để phát triển. Điều kiến sống của chúng là nhiệt độ :  24 - 30 ° C, pH :  5,0 - 7,0. Môi trường sống có ánh sáng yếu, nước mềm hơi có tính axit.

Cá heo hề thích ăn mồi sống, chúng cũng khá ăn tạp. Chúng chủ yếu  ăn thịt, chúng cũng sẽ ăn  thực  vật nếu có, thường bao gồm cả  thực vật như dưa chuột, dưa, rau bina chần hoặc rau muống. Chế độ ăn tự nhiên của cá heo hề bao gồm động vật thân mềm sống dưới nước, côn trùng, giun và các động vật không xương sống khác. Chúng bắt ốc và dọn ốc phá bể khá tốt.

Cá heo hề có hệ thống phân cấp xã hội phức tạp và cá thích sống theo đàn. Con cái thường là con đầu đàn. Những con cái trưởng thành thường có cơ thể đầy đặn hơn và lớn hơn những con đực cùng tuổi. Nuôi cá heo hề có kích thước nhỏ phải thật khéo, không cá sẽ rất dễ chết.

Cá heo hề là một loài cá di cư sinh sản, sự phức tạp của chu kỳ sinh sản tự nhiên của loài này khiến chúng khó cho sinh sản nhân tạo. Hiên nay vẫn chưa sinh sản nhân tạo được ở Việt Nam. Một số nước đã cho cá heo hề đẻ nhân tạo thông qua việc sử dụng hormone trong vài năm. Gần đây, các nhà lai tạo từ Cộng hòa Séc và các khu vực khác của Đông Âu đã hoàn thiện một kỹ thuật tương tự khiến giá của một loài cá đắt đỏ một thời đã giảm đáng kể.

Trong tự nhiên, cá chuột mỹ chủ yếu sinh sống ở các con sông nhưng di cư ngược dòng vào các nhánh sông nhỏ hơn để sinh sản trong mùa mưa, khi một số khu vực bị ngập lụt tạm thời.  Những đợt di chuyển này thường bắt đầu vào tháng 9 với việc sinh sản thường xảy ra vào cuối tháng 9 / đầu tháng 10. Cá chuột mỹ được tìm thấy ở các kiểu môi trường sống khác nhau tùy thuộc vào thời gian trong năm. Ví dụ, lưu lượng và độ sâu của nước có xu hướng tăng đáng kể trong mùa mưa. Độ đục và độ pH thường cũng tăng trong thời gian này trong khi nhiệt độ nước giảm xuống.

Những quả trứng cá chuột mỹ trôi dạt và đến định cư trong thảm thực vật ven sông và ở đó, ấu trùng cá nổi ban đầu dành những ngày đầu tiên để kiếm ăn các vi sinh vật. Một số trôi dạt quá xa, xâm nhập vào các con sông chính và cuối cùng bị cuốn ra biển.

Những con cá con còn lại ở trong vùng ngập nước cho đến khi nước bắt đầu rút. Sau đó, chúng di chuyển vào các nhánh sông nhỏ hơn cho đến khi đủ lớn để hoàn thành việc đi vào các kênh chính, nơi chúng ở lại cho đến khi trưởng thành về mặt giới tính và có thể tự mình thực hiện các cuộc di cư sinh sản .

Có những báo cáo cho thấy rằng các quần thể cá heo hề sống ở các vùng nước vĩnh viễn như hệ thống hồ Danau Sentarum không thực hiện các cuộc di cư. Mặc dù vẫn chưa thể xác nhận điều này hoàn toàn chính xác. 

Cá chuột mỹ, cá heo hề

Cá heo hề trưởng thành về giới tính ở kích cỡ 12 - 15 cm. Các cá thể lớn hơn dường như không di cư và ở lại các kênh sông chính quanh năm, cho thấy chúng không sinh sản nếu quá một độ tuổi nhất định.

Trong thời gian sinh sản cá bị stress cũng  khiến cá cái tống trứng ra ngoài mà không được cá đực thụ tinh. Ngoài ra môi trường không tốt cũng rất dễ làm trứng cá bị nấm.

Cá chuột mỹ có nguồn gốc Bornean có màu đen ở vây bụng và có cả cá thể gần như có vât đen hoàn toàn. Ngược lại, cá chuột mỹ ở Sumatran vây có màu hơi đỏ đồng nhất. Dải màu đen trên cuống đuôi cũng có xu hướng kết thúc gần chính vây ở Bornean hơn so với cá Sumatra. Hai quần thể này được cho là đã tách biệt với nhau khoảng 9,5 triệu năm trước.

Hiện việc đánh bắt cá heo hề ở Indonesia là bất hợp pháp và sản lượng đánh bắt cá nhỏ hàng năm đã giảm đi rất nhiều.